Net als slavernij is gedwongen arbeid geen nieuw verschijnsel voor de komst van de Europeanen in Indonesië. In de vorstenlanden op Java bijvoorbeeld zijn herendiensten een veel voorkomend gebruik. Boeren zijn gedwongen een deel van hun tijd te werken voor hun vorst. Wel wordt ook hier de schaal omvangrijker door de bemoeienis van de Europeanen.
Berucht is de aanleg van de door Herman Daendels in 1810. De weg is bedoeld om de noordkust van Java te beschermen tegen een inval van de Engelsen. Daendels dwingt de vorsten langs de geplande route om arbeiders te leveren voor de aanleg. Schattingen over het aantal slachtoffers dat hierbij valt variëren, maar vaststaat dat het er meer dan duizend waren.
Na de Java-oorlog voert gouverneur-generaal Johannes van den Bosch in 1830 in. De bevolking wordt gedwongen 20% van het land te bebouwen met producten voor de Europese markt. Het gaat onder meer om indigo, thee, suiker en koffie. Deze producten worden door de Nederlandse Handelsmaatschappij (NHM) in Europa verkocht en geveild.
Dit stelsel blijft tot circa 1870 bestaan. Voor een winstgevend product als koffie zelfs tot aan het begin van de twintigste eeuw. Lokale vorsten, de regenten, krijgen zogenaamde cultuurprocenten, een vergoeding als de opbrengst hoger is voor het Nederlandse bestuur. Dit leidt tot uitbuiting van de bevolking. Het is een belangrijk thema van de roman Max Havelaar van Multatuli uit 1860.
"En er zouden in alle hoofdsteden liederen worden gezongen met refreinen als dit: er ligt een roof staat aan de Noordzee, tusschen Oostfriesland en de Schelde."
Na de geleidelijke afschaffing van het Cultuurstelsel worden er grote, particuliere ondernemingen en plantages opgezet. Met name in , het gebied rond Medan (Oostkust van Sumatra). Arbeiders worden onder andere geronseld op Java waar de bevolking verarmd is door het cultuurstelsel of in China. De ondernemers hebben veel macht over de arbeiders. De macht van de ondernemers wordt in 1880 nog eens versterkt door de “koelieordonnantie”. In de ordonnantie is de zogenaamde “” opgenomen. Die houdt in dat een ondernemer zijn arbeiders voor uiteenlopende zaken mag straffen, zoals luiheid. belediging of weglopen. De werkers zijn verplicht om de gehele contracttijd uit te dienen.
De misstanden worden aangekaart in het pamflet “De Millioenen van Deli” van J. van den Brand. De officier van justitie Rhemrev krijgt van het Nederlandse bestuur de opdracht om onderzoek te doen en bevestigt de wantoestanden.
"Gouverneur generaal Idenburg noemt het “een treurige geschiedenis van lijden en onrecht”, maar doet niets met de uitkomsten van het onderzoek."
Gedwongen arbeid blijft tot het einde van het Nederlandse bestuur van kracht. De laatste koelieordonnantie dateert uit 1941. Ook de Japanse bezetter maakt tussen 1942 en 1945 gebruik van gedwongen arbeid door Europese krijgsgevangenen en Indonesische arbeiders ()
